DERİ HAKKINDA

Tarihçesi insanlık kadar eski olan deri, günümüzde çağdaş tabaklama ve finisaj işlemleri sonucunda vazgeçilmez bir ürün haline dönüşmüştür.

·Tabaklama (Sepileme): Ham derinin kullanımına yönelik olumsuz özelliklerin giderilmesini sağlayan yöntem olarak bilinir. 2 tür sepileme yöntemi vardır:

·Bitkisel Sepileme:Bitkilerden elde edilen taneler kullanılır.

·Madensel Sepileme: Krom bileşikleri ile deri işlenir.

·Finisaj:Ham derinin renk, yüzey, doku özelliklerine arzulanan şeklin verilmesini sağlayan yöntem olarak bilinir.

DERİNİN ÖZELLİKLERİ AŞAĞIDAKİ GİBİ SIRALANABİLİR:

·Yumuşak olması,

·Dayanıklı ve bozulmaz olması,

·Yüzeysel deliklerle hava ve su sirkülasyonunu sağlaması,

·Nemi emme ve tekrar dışarı verebilme; "nefes alma” özelliğinin olması,

·Az da olsa esneme özelliğine sahip olması.

DERİNİN FAYDALARI AŞAĞIDAKİ GİBİ SIRALANABİLİR:

·Nefes alabildiği için ayağı serin tutar.

·Çabuk yırtılma ve kopma yapmaz.

·Nemi emdiği için ayakta koku oluşmasını önlemeye yardımcı olur.

·Doğal olduğu için sağlıklıdır.

·Esneyebildiği için ayağın şeklini alır.

Derisinden yararlanılan başlıca hayvanlar; sığır, koyun, at, geyik ve bazı süngerlerdir.
Deri bileşiminde; %50.2 Karbon, %25.4 Oksijen, %17.8 Azot, % 4.6 Hidrojen ve %2 Kükürt vardır.

DERİNİN BÖLÜMLERİ

Bir deride; sırt, boyun, etek ve bacak gibi belli bölümler vardır. Dokusu en sık olanı ve bundan dolayı da en değerli olanı sırt bölümüdür.

 

SAYA ÜRETİMİNDE KULLANILAN DERİ TÜRLERİ

·Vidala:Ağır, orta ve hafif sığır, dana ve at derilerinin krom tuzları ile sepilenmesinden elde edilen, sırça tarafından finisaj görmüş, türlü renklerde ve yumuşak tutumlu derilerdir. Özellikle kışlık ayakkabıların, askeri botların, fantezi terliklerin ve zennelerin büyük bölümünde vidala kullanılır.

Bakımı:Ayakkabı yüzeyi toz, çamur vs. den yumuşak bir bez veya fırça ile temizlenir. Deri yüzeyine besleyici ve koruyucu özelliğe sahip olan katı bir cila sürülür. Cila 10 dk. bekletilip yumuşak bir fırça ile parlatılır. Ayakkabının kullanımı sırasında oluşmuş buruşmayı gidermek için; tozsuz ve aşırı sıcak olmayan hafif nemli bir ortamda, mutlaka kalıpta en az iki gün dinlendirmek gerekir. Bu işlem ayakkabının ömrünü mutlaka uzatacaktır.

·Yağlı Deri (Crazy ve Pullup):Cildi mat, kalın vidaladır. Bu tür deriler vidalaya oranla çok az su geçirme özelliğine sahiptir. Bazı kışlık ayakkabı ve bot modelleri yağlı deriden yapılmaktadır.

Bakımı:Ayakkabı yüzeyi dış etkenlerden oluşan zararlı maddelerden deriyi zedelemeden hafif nemli bir bezle temizlenir ve kalıplanarak nemli bir ortamda kurumaya bırakılır. Deri yüzeyi bu deriye uygun sprey boya ile boyanarak kalıpta tozsuz bir ortamda giyilmeye hazır hale getirilir.

·Glase:Ham keçi derilerinin krom tuzları ile türlü usullerde sepilenmesinden elde edilen, sırça tarafından finisaj görmüş ve çeşitli renklerde boyanmış yumuşak tutumlu yüzlük derilerdir. Kaliteli zenne ve merdane iskarpinlerin (bağcıksız), zenne çizmelerin ve terliklerin sayalarında kullanılır.

Bakımı:Glasenin cildi son derece yumuşak olduğundan özenle kullanılması gereken deri cinsidir. Bu yüzden taşlı ve bozuk zeminlerde giyilmesi tavsiye edilmez. Kirlenen deri yüzeyi, yumuşak nemli bir bezle silinir ve kurumaya bırakılır. Besleyici veya koruma özelliği olan sıvı veya katı cila ile parlatılır. Vernik gibi lak (parlak cila) içermeyen deri parlatıcıları kullanılmamalıdır. Ayakkabı giyildikten sonra mutlaka kalıplanarak bekletilmelidir.

·Rugan:Sığır, dana, at, deve, keçi, oğlak ve koyun ham derilerinden elde edilir. Ham derinin sepilendikten sonra yağlı ya da sentetik laklarla finisaj yapılmış çok parlak görünüşlü yumuşak tutumlu yüzlük deridir.

Bakımı:Deri yüzeyleri son derece ince ve hassastır. Toz ve kirden hafif nemli yumuşak bir bezle temizlemek gerekir. Kalıplaması yapılıp kurumaya bırakılır, daha sonra hafif nemli gazlı bezle silinir, parlatılır.

·Süet:Orta veya hafif genç sığır, dana, malak derileriyle keçi ya da oğlak, koyun, kuzu derilerinin krom tuzlarıyla sepilenmesinden elde edilen deri, finisaj görmüş yumuşak tüylü ve kadife tutumlu, türlü renklerde, boyası derinin içine iyice işlenmiş mamul derilerdir.

Bakımı:Deri yüzeyi fazla sert olmayan fırça (kauçuk) ile fırçalanıp, temizlenir. Kendi renginde veya natürel renkte sprey ile boyandıktan sonra 10 – 15 dk. kurumaya bırakılır. Tüyler cilt yönünde harmanlandığından, bu yönde taranmalıdır. İstenirse yağmur vs. dış etkenlerden korumak amacı ile silikonlu spreyler kullanılabilir.

·Nubuk:Cildi zımparalanmış deridir. İki yönüyle süetten ayrılır. Nubuk daha kısa tüylü ve daha toktur. Yüzeyine dokunduğunuzda kadife teması verecektir.

Bakımı:Nubuk yüzeyi, nubuk silgisi ile silinerek toz vs. den arındırılır. Daha sonra sprey boya ile boyanır ve yumuşak bir fırça (kauçuk olmalı) ile tüyleri taranır.

·Lame ve Dore:Lame, metalik gümüş renge boyanmış mamul derilerdir. Dore ise metalik sarı renge boyanmıştır. Her iki tipteki deriler de ağırlıklı fantezi zenne ayakkabılar için kullanılır.

Bakımı:Deri yüzeyi nemli yumuşak bir bezle silinir. Kalıplandıktan sonra natürel sprey boya ile beslenir.

·Nappa:Ayakkabıcılıkta kullanılan nappa daha diri ve tok işlenir. Gözenekleri glase deri kadar belirgin değildir.

Bakımı:Nappa deri çok ince ve hassas olduğundan, dikkatli kullanılması gerekir. Kirlenen yüzeyi yumuşak ve hafif nemli bir bez ile silinir. Ayakkabı mutlaka kalıplanarak bekletilir. Besleyici ve koruyucu krem cila ile cilalanır.

·Zik Deri:Genelde koyun derisinden yapılır, çok ince ve esnektir. Giysilik olarak da kullanılır.

·Florantik (Açma Deri):Derinin sırça kısmı zımpara yapılıp, boyayla kapatılır. İki renkli kullanılabilir. Çok parlak finisajlıdır. Üzeri fırçalandığında dalgalı bir hal alır.

Bakımı:Deri yüzeyi hafif nemli bezle temizlenir. Katı cila ile cilalandıktan 5dk. sonra parlatılır ve kalıplanarak giyime hazır bekletilir.

·Vejetal:Bitkisel taninlerle işlenmiş tamamen natürel veya üzeri boyalı derilerdir. Genelde aksesuar yapımında kullanılır. Renk katılmamış vejetal deriler, zaman içerisinde koyulaşarak farklı bir görüntü verirler.

Bakımı:Tamamen natürel özelliğe sahip bu derilerde
kendine has cilalar kullanılmalıdır.

·Baskılı Deri:Arzulanan gren yapısının (üst zarın atılmasından sonra, derinin en üst yüzeyi), metal plakalar üzerinde hazırlanıp, yüksek basınç ve ısıda deriye baskı yapılması ile hazırlanır.

 

·Mantar:Tabanda, topukta, sandaletlerde kullanılır. Mantar tozu ve kauçuğun karışımıdır. Çok hafif termik bir tabandır.

 

·Astarlık Deriler:Ham küçükbaş hayvan derilerinin türlü yöntemlerle sepilenmesinden elde edilen, doğal renkte boyanmış ince, yumuşak, elastik ve yüzeyi düzgün derilerdir. Keçi derilerinden elde edilen astarlık derilere astarlık glase, koyundan elde edilenlere ise meşin adı verilir. Meşin olarak adlandırılan koyun derisi zayıf ve ince olduğundan astarda kullanılır. Yüz olarak yararlanılmaz. (Bazı istisnalar hariç) Ayrıca dana derisinden yapılanlara da dana astar denir.